५ सप्टेंबर शिक्षक दिन भाषण २०२५ | 5th September Teachers' Day Speech 2025 

दरवर्षी ५ सप्टेंबर रोजी भारतभरात शिक्षक दिन साजरा केला जातो. हा दिवस भारताचे दुसरे राष्ट्रपती आणि महान तत्त्वज्ञ डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांच्या जयंतीनिमित्त साजरा केला जातो. डॉ. राधाकृष्णन यांना अध्यापनाची फार आवड होती. एकदा त्यांच्या विद्यार्थ्यांनी त्यांचा वाढदिवस साजरा करण्याची परवानगी मागितली असता त्यांनी सांगितले की, "माझा वाढदिवस वेगळा साजरा करण्याऐवजी तुम्ही तो शिक्षक दिन म्हणून साजरा करा." तेव्हापासून ५ सप्टेंबरला शिक्षक दिन साजरा करण्याची प्रथा सुरू झाली.

शिक्षक दिन भाषण २०२५.          

शिक्षक दिन भाषण २०२५(toc)

मान्यवर उपस्थित पाहुणे, प्राचार्य सर, सर्व शिक्षकवर्ग, आणि माझ्या प्रिय मित्रमैत्रिणींनो,

आज आपण येथे एक विशेष प्रसंग साजरा करण्यासाठी एकत्र आलो आहोत. तो प्रसंग म्हणजे ५ सप्टेंबर – शिक्षक दिन. हा दिवस आपल्या सर्वांसाठी अभिमानाचा, कृतज्ञतेचा आणि आनंदाचा आहे. कारण हा दिवस फक्त एका व्यक्तीचा वाढदिवस नाही, तर त्या सर्व शिक्षकांना अभिवादन करण्याचा दिवस आहे ज्यांनी आपल्या आयुष्याला दिशा दिली, ज्ञान दिले, आणि आपल्याला योग्य मार्ग दाखवला.

डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन – प्रेरणास्थान शिक्षक दिन भाषण

सर्वप्रथम आपण शिक्षक दिनाच्या इतिहासाकडे पाहू. ५ सप्टेंबर हा दिवस भारताचे दुसरे राष्ट्रपती, महान तत्त्वज्ञ आणि सुप्रसिद्ध शिक्षक डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांच्या जयंतीनिमित्त साजरा केला जातो.डॉ. राधाकृष्णन यांचा जन्म ५ सप्टेंबर १८८८ रोजी तामिळनाडू राज्यात झाला. ते अत्यंत बुद्धिमान विद्यार्थी होते. त्यांचे शिक्षण तत्वज्ञानात झाले आणि त्यांनी जगभरात भारतीय तत्त्वज्ञानाचे महत्व पटवून दिले. त्यांनी ऑक्सफर्डसह अनेक नामांकित विद्यापीठात प्राध्यापक म्हणून काम केले. त्यांचे अध्यापन इतके प्रभावी होते की विद्यार्थी त्यांना फार मानत असत.नंतर ते भारताचे उपराष्ट्रपती व १९६२ मध्ये भारताचे दुसरे राष्ट्रपती झाले. त्यांचा वाढदिवस मोठ्या उत्साहाने साजरा करण्याचा प्रस्ताव आला तेव्हा त्यांनी नम्रपणे सांगितले –

"माझा वाढदिवस स्वतंत्रपणे साजरा करू नका. जर माझ्या वाढदिवशी तुम्ही शिक्षक दिन साजरा करून शिक्षकांचा गौरव केला, तर मला खूप आनंद होईल."आणि तेव्हापासून ५ सप्टेंबर हा दिवस शिक्षक दिन म्हणून साजरा केला जातो.

शिक्षकांचे महत्व - Importance of teachers

मित्रांनो, आई-वडिलांनंतर आपले आयुष्य घडवणारे, अंधःकारातून प्रकाशाकडे घेऊन जाणारे, अज्ञानातून ज्ञानाकडे नेणारे जर कोणी असतील तर ते म्हणजे शिक्षक.

शिक्षक केवळ पुस्तकी ज्ञान देत नाहीत, तर जीवनाचे धडे शिकवतात.ते आपल्याला काय बरोबर, काय चुकीचे हे समजावून सांगतात.शिक्षक विद्यार्थ्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचा पाया मजबूत करतात.एक चांगला शिक्षक फक्त करिअर घडवत नाही, तर आयुष्यही घडवतो.आपण आज जे काही आहोत, ज्या पायरीवर उभे आहोत, त्या मागे आपल्या शिक्षकांचे मार्गदर्शन असते.

शिक्षक दिन कसा साजरा केला जातो? How is Teachers' Day celebrated?

आजच्या दिवशी शाळा, महाविद्यालय, विद्यापीठांमध्ये वेगवेगळे कार्यक्रम घेतले जातात.विद्यार्थी आपापल्या शिक्षकांचा सत्कार करतात.भाषणे, कविता, गाणी, नाटिका, नृत्य यांच्या माध्यमातून शिक्षकांना आदर व्यक्त केला जातो.काही ठिकाणी विद्यार्थी शिक्षकांची भूमिका निभावतात आणि वर्ग शिकवतात. त्यामुळे त्यांना शिक्षकांचे महत्त्व अधिक चांगले समजते.अनेक शाळांमध्ये "बेस्ट टीचर" पुरस्कार दिले जातात.हा दिवस केवळ औपचारिक साजरा करण्यासाठी नाही, तर खऱ्या अर्थाने शिक्षकांप्रती कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी असतो.

गुरू-शिष्य परंपरा Guru-disciple tradition

आपल्या भारतभूमीत गुरूला देवाच्या स्थानावर मानले गेले आहे.

"गुरु ब्रह्मा गुरु विष्णु गुरु देवो महेश्वरा"

ही आपली प्राचीन परंपरा आहे.

प्राचीन काळी विद्यार्थी गुरुकुलात जाऊन शिक्षण घेत असत. तेथे गुरू विद्यार्थ्याला केवळ शास्त्र शिकवत नसत, तर जीवनाचे धडेही देत असत.

चंद्रगुप्ताला चाणक्य मिळाले, शिवाजी महाराजांना दादोजी कोंडदेव मिळाले, अर्जुनाला द्रोणाचार्य मिळाले – आणि म्हणूनच ते महान झाले.यावरून दिसते की शिक्षकाचे मार्गदर्शन मिळाले तर विद्यार्थी महानतेच्या शिखरावर पोहोचू शकतो.

आधुनिक काळातील शिक्षक Modern-day teachers

आजच्या काळात शिक्षण पद्धतीत प्रचंड बदल झाले आहेत. संगणक, इंटरनेट, मोबाईल, स्मार्ट क्लासेस यामुळे विद्यार्थ्यांना जगभराचे ज्ञान मिळते. पण तरीही शिक्षकांचे स्थान कुणी घेऊ शकत नाही.

१.शिक्षक तंत्रज्ञानाचा योग्य वापर करून विद्यार्थ्यांना आधुनिक जगाशी जोडतात.

२.ते विद्यार्थ्यांना केवळ नोकरीसाठी नव्हे तर जीवनासाठी तयार करतात.

३.नैतिक मूल्ये, सामाजिक जबाबदारी, देशभक्ती या गोष्टी शिकवण्याचे कार्य आजही शिक्षक करत आहेत.

समाजनिर्मितीत शिक्षकांचे योगदान Contribution of teachers in building society

१.शिक्षक हा समाजाचा शिल्पकार आहे.

२.डॉक्टर, इंजिनियर, वकील, लेखक, कलाकार, सैनिक – हे सर्व शिक्षकांचे शिष्य आहेत.

३.जर शिक्षक नसते तर कुणीही घडले नसते.म्हणूनच म्हणतात – "शिक्षक म्हणजे राष्ट्रनिर्मात्याचा खरा पाया."

आजच्या काळातील आव्हानेToday's challenges

आज शिक्षकांपुढे अनेक आव्हाने आहेत.

१.झपाट्याने बदलणारे तंत्रज्ञान.

२.विद्यार्थ्यांमधील एकाग्रतेचा अभाव.

३.स्पर्धेचे वाढते दडपण.

४.सामाजिक व मानसिक समस्या

पण या सर्व अडचणींवर मात करून शिक्षक आपल्या जबाबदाऱ्या प्रामाणिकपणे पार पाडतात.

आपली जबाबदारी Your responsibility

मित्रांनो, शिक्षकांचे ऋण आपण कधीही फेडू शकत नाही. पण त्यांच्या कार्याचा सन्मान करणे ही आपली जबाबदारी आहे.त्यांचा आदर करा.त्यांचे मार्गदर्शन लक्षात ठेवा.त्यांच्या शिकवणीचा उपयोग आयुष्यात करा.

निष्कर्ष

शेवटी एवढेच म्हणेन की, शिक्षक दिन हा फक्त एक दिवस नसून शिक्षकांप्रती असलेली आपली कृतज्ञता व्यक्त करण्याचे प्रतीक आहे. आज आपण सारे ज्या स्थानी आहोत, त्यामागे आपल्या शिक्षकांचे योगदान आहे.

आपण विसरू नये की –

"शिक्षकांशिवाय शिक्षण नाही, शिक्षणाशिवाय प्रगती नाही, आणि प्रगतीशिवाय राष्ट्राची उन्नती नाही."म्हणून चला, आजच्या या पवित्र दिवशी आपण सर्व शिक्षकांना वंदन करू, त्यांना अभिवादन करू आणि ठरवू की आपण त्यांच्या शिकवणीप्रमाणे एक जबाबदार, सुशिक्षित आणि सुसंस्कारित नागरिक बनू.